ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ

Ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος, στο δοκίμιο «Θεός και μουσική», αναλύει το μεταφυσικό του επιχείρημα για την προέλευση της μουσικής, το πρωταρχικό συστατικό και την ιδιαίτερη φύση της που την καθιστούν μοναδική ως έννοια.

Το βασικό ερώτημα που διατρέχει το δοκίμιο του γνωστού πιανίστα και διευθυντή ορχήστρας είναι το εξής:  Υφίσταται, τελικώς η τέχνη της μουσικής ως ένα υπερβατικό κατηγόρημα της θεϊκής δημιουργίας ή, απλώς, παραμένει μια αυτόνομη, συγκεκριμένη λειτουργία εξωτερίκευσης συναισθημάτων, που οι άνθρωποι, στην άγνοιά τους, ονομάζουν «έκφραση»; .

Πώς θα μπορούσε  ο μουσικός να αισθανθεί τον Θεό μέσα από τη μουσική του,  τα πλήκτρα του πιάνου του ή το δοξάρι του βιολιού του; Υπάρχει κάποιο μικρό μυστικό, που θα έκανε αυτήν την υπερβατική ένωση, δυνατή;

«Αν ο Θεός, στην καρδιά ενός μουσικού, ήταν ο ορισμός του τέλειου συνθέτη, πώς θα ηχούσε το έργο Του μέσα από τη θεϊκή natura; Θα αποτυπωνόταν σαν ένα επιβλητικό maestosο, ένα μεγαλόπρεπο grave, μια ζωηρή κίνηση allegro ή ένα ήσυχο αφηγηματικό adagio; Θα περιείχε άραγε η μουσική Του τα απαραίτητα εκφραστικά στοιχεία που θα Τον καθιστούσαν προσβάσιμο και κατανοητό στον ακροατή Του; Υπάρχει κάποιος επεξηγηματικός μουσικός όρος επαρκής, ώστε να χαρακτηρίζει το συνθετικό Του ύφος, την αποτυπωμένη χροιά Του στα έργα της δημιουργίας Του, για παράδειγμα con anima, con gracia, con fuοco ίσως;»

Περιεχόμενα:
Preludium 11
Ι. Η μουσική και το αίσθημα της θρησκευτικότητας 21
ΙΙ. Συναισθηματισμός και μουσική 27
ΙΙΙ. Η μουσική των αγγέλων: ένα θείο κληροδότημα; 37
IV. Το ιερό στοιχείο στην εξέλιξη της μουσικής 47
V. Η μουσική ως κατάνυξη και οδός προσέγγισης του αρρήτου 69
VI. Η μουσική, δυνητικώς, αγγίζει το τέλειο; 79
VII. Η συμφιλίωση με την υποκειμενική πλευρά του άγνωστου Δημιουργού 85
VIII. Ο ηθικός νόμος της θρησκείας, η αμφισβήτηση της φιλοσοφίας και η αβεβαιότητα της μουσικής 99
IX. Η τέχνη, η τροφός των μικρών θεών 115
X. «Μου αρέσει»: το πιο ανέμπνευστο επιχείρημα μετριότητας 125
XI. Οι ανυπότακτοι, οι όσιοι της τέχνης 133
XII. Η ελευθερία του δημιουργού και ο κόσμος του εκτελεστή 137
Postludium 145
Επεξηγήσεις μουσικών όρων 151
Αλφαβητικό ευρετήριο ονομάτων 159